Lasten zijn verplichtingen die een overheid bij het verlenen van een omgevingsvergunning aan een aanvrager kan opleggen in natura of als financiële last. Ze vinden hun oorsprong in het voordeel dat de begunstigde van de vergunning haalt en in bijkomende taken die de overheid door de uitvoering van de vergunning op zich moet nemen.
De verplichting om lasten op te leggen bij het afleveren van een omgevingsvergunning voor zonevreemde activiteiten in de open ruimte wordt opgelegd door het Instrumentendecreet, voluit het Decreet van 26 mei 2023 betreffende het realisatiegerichte instrumentarium, en is in werking getreden op 1 januari 2024. Het Instrumentendecreet voorziet in de bundeling en afstemming van een aantal realisatiegerichte en grondgebonden instrumenten uit meerdere decreten en geeft een rechtsgrond aan de last in de vorm van een financiële bijdrage. Het niet-uitvoeren van een last wordt gekoppeld aan het verval van de vergunning.
Elke gemeente heeft de keuze om lasten op te leggen in natura of financieel. Voor financiële lasten is een gemeentelijke verordening, die door de gemeenteraad is goedgekeurd, vereist. Het Departement Omgeving stelt een modelverordening ter beschikking, maar gemeenten zijn niet verplicht om die te volgen. Als er geen gemeentelijke verordening is uitgevaardigd, kunnen enkel lasten in natura worden opgelegd. In de praktijk gaan gemeenten op uiteenlopende wijze om met deze nieuwe verplichting, zo leert een vergelijking van de praktijk in drie gemeenten uit de Westhoek.
De gemeente Heuvelland geeft de voorkeur aan lasten in natura en heeft om die reden nog geen gemeentelijke verordening opgesteld voor financiële lasten. Ongeveer de helft van de Heuvellandse inwoners woont zonevreemd op het platteland, waardoor de gemeente deze inwoners bij het afleveren van een omgevingsvergunning niet extra financieel wil belasten. Bijkomend stelt de gemeente dat lasten in natura ook het voordeel hebben dat dit ten goede komt aan de verdere verfraaiing van het landschap. Bij uitvoering van lasten in natura moet de aanvrager voorafgaand een waarborg storten aan de gemeente met de waarde die minstens de helft is van de financiële waarde van de uitvoeringswerken in natura. Omwille van een borg kan dit bedrag niet door de gemeente besteed worden in functie van andere projecten in de open ruimte. Bijgevolg is deze borgregeling een extra administratieve taak voor de gemeentelijke dienst omgeving.
De gemeente Alveringem ziet af van lasten in natura omwille van de extra belasting en werkdruk die dit veroorzaakt voor de gemeentelijke dienst omgeving en verkiest daarom financiële lasten, maar heeft die in de betreffende gemeentelijke verordening opzettelijk zeer laag bepaald om de inwoners zo weinig mogelijk op kosten te jagen. Zo bedraagt de financiële last voor een zonevreemde functiewijziging conform artikel 4.4.23 VCRO 0,1 euro per m³ zonevreemd bijgebouw die van functie wijzigt en is de functiewijziging van de woning volgens artikel 4.4.23 VCRO vastgelegd op 50 euro; voor constructies is de financiële last bepaald op 0,1 euro per m² zonevreemde constructies die van functie wijzigt. De herbouw van een zonevreemde woning komt op 100 euro en de herbouw van een zonevreemd bijgebouw op 100 euro. De uitbreiding van een zonevreemde woning of gebouw komt op 50 euro per woning of gebouw. Het verbouwen van een zonevreemd gebouw of woning is bepaald op 50 euro per woning of gebouw. Indien een zonevreemde constructie wordt verbouwd, herbouwd of uitgebreid, wordt een financiële last opgelegd van 50 euro per te verbouwen/herbouwen of uit te breiden zonevreemde constructie.
De stad Ieper heeft eveneens gekozen voor financiële lasten en hiertoe een verordening uitgevaardigd. In vergelijking met de gemeente Alveringem liggen de bedragen op een aantal vlakken iets hoger, maar zijn ze nog altijd beduidend lager dan de bedragen uit de modelverordening van het Departement Omgeving. Voor de zonevreemde functiewijziging van een woning ligt de last op 1000 euro, voor bijgebouwen of functiewijzigingen andere dan wonen in de woning betreft het 0,1 euro per m³ tot aan 2000 m³ en 1 euro per m³ vanaf 2000 m³ en voor niet-overdekte constructies (bijvoorbeeld verhardingen) gaat het om 0,1 euro per m² tot aan 500 m² en 1 euro per m² vanaf 500 m². Voor een zonevreemde verbouwing komt de last op 50 euro per woning, op 50 euro per bijgebouw tot aan 2000 m³ en 500 euro per bijgebouw van meer dan 2000 m³. Voor een zonevreemde uitbreiding komt de last op 50 euro per woning, op 500 euro per bijgebouw, op 50 euro tot aan 500 m² voor niet-overdekte constructies en op 500 euro vanaf 500 m² voor niet-overdekte constructies. Voor een zonevreemde herbouw is de last bepaald op 100 euro per woning, 100 euro per bijgebouw voor bijgebouwen tot aan 2000 m³, 1000 euro per bijgebouw voor bijgebouwen van meer dan 2000 m³, 50 euro tot aan 500 m² niet overdekte constructies en 500 euro vanaf 500 m² overdekte constructies.
Auteur: Bart Coppein, DLV-adviseur
Het bereiken van de voordeur van jouw woning lijkt een vanzelfsprekendheid. De regelgeving rondom het aanleggen van verharding maakt dit soms minder eenvoudig dan gedacht.
Wanneer de pensioenleeftijd nadert, is het van belang om even stil te staan bij uw noden en wensen met betrekking tot uw woning. De kostprijs van een rusthuis kent de afgelopen jaren een grote stijging, waardoor de Belg de opties afweegt om zo lang als mogelijk ‘thuis’ te kunnen blijven wonen.
Bij een functiewijziging of herbestemming verander je de hoofdfunctie van een gebouw of terrein, wat vaak gepaard gaat met verschillende administratieve en wettelijke stappen.
